Controversieel? Ja. Klopt het ook? Soms.

Kijk jij tegenwoordig ook met een scheef oog naar beautymerken die nog steeds plastic verpakkingen gebruiken? Dat is nergens voor nodig, want soms is plastic – hoe moeilijk het ook te geloven is – écht de meest duurzame optie. ELLE UK-redacteur Tori Crowther onderzocht deze controversiële stelling. Lees hieronder haar bevindingen.

'De beautyindustrie heeft een plastic-probleem' – hoe vaak heb je die kop al gelezen? Vaak, waarschijnlijk. En dat klopt, er is een milieu- en plastic-crisis aan de gang. Wees niet bang, we zijn niet ineens ontkenners van klimaatverandering geworden. Als het echter om de beautyindustrie gaat, is het óók waar dat plastic misschien niet altijd slecht is. Want plastic-alternatieven blijken ook niet altijd de meest duurzame optie om beautyproducten in te verpakken.

Moeilijk te geloven? Er zijn eigenlijk vier hoofdargumenten die pleiten voor plastic als duurzame verpakking van beautyproducten: waterverbruik, eenvoudig recyclebaar, de minst grote ecologische voetafdruk en het verlengt de houdbaarheid van een product. Natuurlijk zijn er ook gevallen waarin plastic absoluut niet de beste optie is, met name zwart plastic en plastic dat maar een keer gebruikt wordt.

Verpakkingstechnologen die kijken naar levenscyclusanalyse (LCA) om te bepalen of een product echt duurzaam is (we hebben het over gebruikte grondstoffen, transport, verwijdering, bijproducten en meer) zijn ook aan boord. Controversieel of niet, als we kijken naar de LCA van producten binnen de beautyindustrie, komt plastic er vaak beter uit dan andere verpakkingsmaterialen. Nee, dit is geen fake news.

Waterverbruik is een enorm milieuprobleem en wordt naar verwacht alleen maar groter. Water is een cruciaal onderdeel van het proces om hout in papier te veranderen, zegt Dan Coppins, verpakkingstechnoloog voor KMI brands. Coppins legt uit dat door dit proces 'een aanzienlijke hoeveelheid water verloren gaat, deels aan de vezels zelf en ook aan stoom in de atmosfeer.'

Conclusie, aldus Coppins: 'Alles dat houtvezels gebruikt, zal een aanzienlijk hoger waterverbruik hebben.' Kunststof daarentegen verbruikt lang niet dezelfde hoeveelheid water en het water dat wel wordt gebruikt, wordt vervolgens hergebruikt.

Wees eerlijk, hoe vaak heb je die lege pot vochtinbrengende crème al nieuw leven ingeblazen als, zeg, pennenbakje? Alleen omdat een product milieuvriendelijk is en er trots op is dat je verpakkingen een 'tweede leven' kunt geven, wil nog niet zeggen dat je dat ook daadwerkelijk doet.

Het snel en gemakkelijk weggooien van je lege beautyproducten is niet best voor het milieu, zelfs al hangt er om plastic een zweem van 'goed recyclebaar'. Want het is maar de vraag of dat ook echt lukt. Over de werkelijke hoeveelheid plastic die in Nederland wordt gerecycled, zijn geen cijfers beschikbaar. De ene instantie zegt dat het om 52 procent gaat, de Universiteit van Wageningen houdt het eerder op veertig procent, aldus dit artikel in Trouw.

Toch zijn er hoopvolle initiatieven. Zoals het Plastics For Change-initiatief van The Body Shop. The Body Shop is in 2019 begonnen met het gebruik van Community Fair Trade-gerecycled plastic uit Bengaluru, India. Deze drieledige benadering helpt om sociale verandering te stimuleren, respecteert het milieu en beïnvloedt andere bedrijven om dit voorbeeld te volgen. De Body Shop Body Butters, Body Yogurts, Body Scrubs en haarverzorgingsflessen zijn allemaal gemaakt van honderd procent PCR-plastic, inclusief tot vijftig procent Community Fair Trade-gerecycled plastic.

'De kunststoffen die we hebben gebruikt, zijn grotendeels PP (polypropyleen), het op één na meest gerecyclede plastic op de markt,' zegt Coppins. 'Ook in onze producten hebben we post-consument gerecycled PP gebruikt, wat zorgt voor een verdere vermindering van de CO2-voetafdruk (door hergebruik van oud materiaal).'

Het gewicht van producten is ook van belang. 'Plastic is lichter dan de meeste materialen (bijvoorbeeld glas, papier en aluminium), dit vermindert de hoeveelheid energie die nodig is om de goederen te vervoeren, waardoor de ecologische voetafdruk nog kleiner wordt,' legt Coppins uit.

Na veel onderzoek naar materialen is duurzaamheid de reden dat het natuurlijke deodorantmerk Proverb plastic gebruikt. 'Het moest sterk, duurzaam, krasbestendig, vaatwasser- en reisbestendig zijn, daarom hebben we gekozen voor plastic – normaal plastic.' legt Kirstie Sherriff mede-oprichter van Proverb uit.

Een product dat elke drie maanden vervangen moet worden is veel slechter voor de planeet.

Ook hier komt de formulering om de hoek kijken. Een product dat als 'schoon' wordt bestempeld zonder conserveermiddelen (bijvoorbeeld parabenen) kan als beter voor het milieu worden beschouwd. Maar een product dat elke drie maanden moet worden vervangen, in een glazen pot die moeilijk te recyclen is, is veel slechter voor de planeet dan een plastic fles met een houdbaarheid van twee jaar.

KMI brands vermijdt waar mogelijk zwart plastic omdat bekend is dat het moeilijk te recyclen is. Samenvattend: 'geautomatiseerde recyclers gebruiken infraroodcamera's om producten te detecteren die worden verwerkt,' zegt Coppins, maar zwart wordt niet gedetecteerd door deze camera's. Sommige kleuren die niet zwart zijn, kunnen worden gerecycled. Maar omdat zwarte plastic vuilniszakken naar de vuilstort/verbranding gaan, zijn de recyclemachines zo ingesteld dat ze zwart niet herkennen als recyclebaar. Om deze reden is doorzichtig plastic meer circulair.

Plastic voor eenmalig gebruik is een heel ding op zich en gaat veel verder dan dit artikel, maar het is niet moeilijk in te zien waarom iets dat één keer wordt gebruikt en wordt weggegooid schadelijk is voor de planeet. 'Het grootste probleem met eenmalig gebruik is dat het geen hergebruikwaarde heeft, dit is een slecht doordacht ontwerp,' legt Coppins uit. 'We kunnen moeilijk afstand doen van producten voor eenmalig gebruik omdat we verslaafd zijn aan gemak – er moet een mentaliteitswijziging komen over deze items.'

Hoewel het geen oplossing is, merkt Coppins op dat een verandering in de marketingtaal ook kan helpen het gedrag van consumenten te veranderen. Bijvoorbeeld door iets simpelweg 'wasbaar' te noemen in plaats van eenmalig te gebruiken, zou mensen ertoe kunnen aanzetten het meer dan eens te gebruiken.

Zoals Chris DeArmitt aangeeft in zijn boek The Plastics Paradox, 'is de beste keuze de keuze die de minste schade veroorzaakt.' Voor de beautyindustrie is de kern van de zaak dat er geen perfecte verpakkingsoplossing bestaat.

Zoals Coppins uitlegt, sluiten 'de beste' en 'meest duurzame' oplossingen elkaar niet uit, 'elk element (van de verpakking) moet volledig worden begrepen. Van de impact van de inkoop, tot en met de manier waarop het wordt weggegooid. Omdat deze elementen een breed scala aan variabelen kunnen hebben, moet in sommige gevallen een compromis worden gesloten.'

Dus de volgende keer dat een merk je een milieuvriendelijke optie probeert te verkopen die belooft de 'perfecte, meest duurzame plastic-vrije oplossing' te zijn, graaf dan een beetje dieper – het zal je misschien verbazen dat plastic echt op de lijst staat met duurzame opties.